چالشهای مرتبط با مکانیابی سدهای زیرزمینی در حاشیه جنوب غربی زاگرس، مطالعه موردی شهرستان مسجدسلیمان

سدهای زیرزمینی سازه هایی هستند که جریان طبیعی آب زیرزمینی را قطع کرده و ذخیره ای از آب را در زیرزمین بوجود می آورند. در شرایطی که دسترسی به آبهای سطحی و زیرزمینی وجود ندارد و جریان زیرسطحی آخرین منبع قابل دسترس آب است، استفاده از سدهای زیرزمینی مهمترین راهکار جهت مدیریت منابع آب خواهد بود. مقالات زیادی درباره استفاده از سدهای زیرزمینی در مناطق خشک ایران ارائه شده است اما بسیاری از آنها تنها به بررسی مزایا و معایب و ارائه مثالهایی از سراسر جهان پرداخته اند. این پژوهش به بررسی چالشهایی می پردازد که احداث سدهای زیرزمینی را با بحران مواجه میسازد. بر اساس این مطالعه، سه چالش عمده در رابطه با مکانیابی سدهای زیرزمینی در حاشیه جنوب غربی زاگرس وجود دارد . چالش نخست به جنبه وجودی این سدها اشاره دارد، چرا که اساساً مفهوم سدهای زیرزمینی در ارتباط با شرایطی است که آبهای زیرزمینی قابل شرب بواسطه ورود به حوزه های کویری یا دریا، غیرقابل استفاده میگردند؛ حال آنکه در دامنه های جنوب غربی زاگرس، رواناب زیرسطحی نهایتاً از طریق رودخانه های موجود به دریاچه یکی از سدها وارد شده و یا آبخوانهای آبرفتی پایین دست را تغذیه میکند. دومین عامل، چالش فنی در مکانیابی این سدهاست که بطور عمده لیتولوژی سازندهای زمین شناسی و تکتونیک فعال منطقه را دربر میگیرد. بر اساس مطالعات انجام شده، بهترین شرایط فنی برای تعیین محل سدهای زیرزمینی در این منطقه، مکانهایی است که در پایین دست سازد کنگلومرایی بختیاری قرار دارند و بالا آمدگیهای تکتونیکی در آنها موثر نبوده است. چالش سوم در ارتباط با توجیه اقتصادی طرحهای سد زیرزمینی است چراکه با توجه به حجم کم آب ذخیره شده در این سدها و گزینه های مختلف تأمین آب در دامنه های جنوب غربی زاگرس، احداث سد زیرزمینی عموماً فاقد توجیه اقتصادی است.